“กรรมเดียวหรือหลายกรรม”

การพิจารณาว่าการกระทำใดเป็นกรรมเดียวหรือหลายกรรมต่างกัน มิใช่เพียงว่า หากเป็นการกระทำครั้งเดียวแล้วจะต้องเป็นกรรมเดียวเสมอไป อาจเป็นหลายกรรมต่างกันได้ หากผู้กระทำมีเจตนาที่จะให้เกิดผลต่างกรรมกันหรือประสงค์ให้เกิดเป็นความผิดหลายฐานต่างกัน
โจทก์บรรยายฟ้องว่า จำเลยทั้งสองร่วมกันเรียกรับค่าบริการหรือค่าใช้จ่ายแล้วไม่ออกใบรับเงิน ร่วมกันรับสมัครคนหางานโดยไม่ได้ยื่นคำขออนุญาตต่อนายทะเบียน และร่วมกันรับค่าบริการหรือค่าใช้จ่ายแล้วไม่จัดส่งคนงานเพื่อไปทำงานโดยไม่มีเหตุอันควร เป็นการบรรยายถึงการกระทำผิดของจำเลยทั้งสองแต่ละข้อหาแยกกระทงเรียงกันไปตามลำดับต่างหากจากกัน แม้จำเลยทั้งสองกระทำเพียงครั้งเดียวก็ตาม ลักษณะของความผิดเป็นการกระทำที่มีเจตนาต่างขั้นตอนและแตกต่างกัน สามารถแยกการกระทำแต่ละข้อหาต่างหากจากกันได้อย่างชัดแจ้ง และเป็นการกระทำที่มุ่งประสงค์ให้มีผลต่างกรรมกัน จึงเป็นความผิดหลายกรรมต่างกัน คำพิพากษาศาลฏีกาที่ ๑๒๓๑๐/๒๕๕๔
ข้อสังเกต ๑. แม้กระทำเพียงครั้งเดียวแต่การกระทำดังกล่าวไปเข้ากฎหมายหลายมาตรา การกระทำดังกล่าวอาจเป็นการกระทำกรรมเดียวผิดกฎหมายหลายบท หรือเป็นความผิดหลายกรรมต่างกันก็ได้ ให้ดูที่เจตนาของผู้กระทำผิดว่ามีเจตนาที่จะให้เกิดผลต่างกรรมกันหรือประสงค์ให้เกิดเป็นความผิดหลายฐานต่างกันหรือไม่ หากใช่ก็เป็นความผิดหลายกรรมแม้ได้กระทำเพียงครั้งเดียวก็ตาม
๒.ความผิดฐานเรียกรับค่าบริการหรือค่าใช้จ่ายแล้วไม่ออกใบเสร็จให้แก่คนหางาน ความผิดฐานรับสมัครคนหางานโดยไม่ขออนุญาต และความผิดฐานร่วมกันรับค่าบริการหรือค่าใช้จ่ายแล้วไม่ส่งคนหางานเพื่อไปทำงานโดยไม่มีเหตุอันควร ในความผิดทั้งสาม มีองค์ประกอบความผิดที่แตกต่างกัน เจตนาจำเลยที่จะทำให้เกิดผลต่างกรรมกัน การเป็นความผิดสำเร็จของความผิดแต่ละฐานก็ต่างกัน และประสงค์ให้เกิดความผิดความผิดหลายฐานต่างกัน โดยความผิดฐานรับสมัครคนงานโดยไม่ได้รับอนุญาตเป็นความผิดทันทีที่เปิดรับสมัครคนงานโดยไม่ได้รับอนุญาต เมื่อมีการเปิดรับสมัครคนงานแล้วอาจมีคนมาสมัครหรือไม่มีคนมาสมัครก็เป็นความผิดแล้ว และเมื่อมีคนมาสมัครแล้วเรียกรับค่าบริการหรือค่าใช้จ่ายแล้วไม่ออกใบเสร็จให้แก่คนหางาน ก็เป็นความผิดสำเร็จทันทีที่มีคนมาสมัครแล้วเรียกค่าบริการหรือเรียกค่าใช้จ่ายแล้วไม่ออกใบเสร็จ ซึ่งระยะเวลานับแต่จัดหางานโดยไม่ได้รับอนุญาตกับวันที่มีคนมาหางานแล้วไม่ออกใบเสร็จให้อาจเป็นวันเดียวกันหรือคนละวัน ห่างกันมากน้อยก็ได้ และความผิดฐานรับค่าบริการหรือค่าใช้จ่ายแล้วไม่จัดส่งคนหางานไปทำงานโดยไม่มีเหตุอันควร ก็เป็นความผิดอีกฐานหนึ่งที่เกิดขึ้นหลังจากาการเรียกรับเงินหรือค่าบริการแล้ว ซึ่งแม้จัดหางานโดยไม่รับอนุญาตและ เรียกค่าใช้จ่ายค่าบริการแล้วแล้วไม่ออกใบเสร็จให้นั้น ความผิดฐานรับเงินหรือค่าบริการแล้วไม่จัดส่งคนหางานในเวลาอันควรอาจเกิดหรือไม่เกิดก็ได้ เพราะอาจมีการจัดส่งคนไปทำงานก็ได้ แม้ตนจัดหางานโดยไม่ได้รับอนุญาตหรือไม่ออกใบเสร็จให้ ซึ่งจะพบเป็นประจำที่ส่งไปหางานต่างประเทศ แต่ปรากฏว่าไม่ได้งานตามที่ตกลง กัน หรือไปแล้วไม่ได้งานทำดังนั้นความผิดฐานนี้อาจเกิดขึ้นหรือไม่เกิดขึ้นก็ได้ ทั้งเป็นความผิดที่จะเกิดหลังจากการรับค่าบริการหรือค่าใช้จ่ายแล้วไม่ออกใบเสร็จ การกระทำจึงสามารถแยกออกจากกันได้ จึงเป็นการกระทำความผิดหลายกรรมหาใช่เป็นความผิดกรรมเดียวผิดกฏหมายหลายบทไม่