เอกสารเท็จเอกสารปลอม

ปลอมเอกสารโดยอาศัยโอกาสในหน้าที่
๑.ตำรวจที่ได้รับแต่งตั้งเป็นเสมียนเปรียบเทียบ แก้หรือลงจำนวนเงินในใบเสร็จให้น้อยกว่าต้นฉบับ คำพิพากษาฏีกา ๓๕/๒๕๒๑
๒.ผู้ช่วยนายทะเบียนจดลงในทะเบียนบ้านและลงลายมือชื่อรับรองว่า ด. ย้ายเข้าบ้านนั้น อันเป็นความเท็จ คำพิพากษากีกา ๑๖๕๕/๒๕๒๐
๓.พัสดีและผู้คุมปลอมใบสุทธิ์ที่เรือนจำออกให้แก่ผู้พ้นโทษ โดยพิมพ์ลายมือปลอมเป็นผู้พ้นโทษ คำพิพากษาฏีกา ๗๕๓/๒๕๒๐
๔.ปลัดอำเภอมีหน้าที่ทำตั๋วรูปพรรณสัตว์ ลงลายมือชื่อในตั๋วรูปพรรณที่รู้ว่าปลอมลายพิมพ์นิ้วมือเจ้าของสัตว์ คำพิพากษาฏีกา ๕๗๒/๒๕๕๙
๕.จำเลยเป็นเจ้าพนักงานมีหน้าที่ในการพิสูจน์การครอบครองที่ดินแล้วกรอกข้อความลงในแบบบันทึกการสอบสวนสิทธิ์และพิสูจน์การทำประโยชน์เพื่อออกหนังสือรับรองการทำประโยชน์ เอกสารดังกล่าวอยู่ในความครอบครองของจำเลยก่อนส่งไปยังศนูย์หรือผู้ควบคุมสาย เมื่อเอกสารนี้ถูกปลอมลายมือชื่อของ จ ผู้มีหน้าที่ปกครองท้องที่และระวังแนวเขต โดยจำเลยมีโอกาสกระทำเองหรือร่วมกับจำเลยอื่นกระทำขึ้น จึงเป็นการปลอมเอกสารโดยอาศัยโอกาสที่ตนมีหน้าที่ ตาม ปอ มาตรา ๑๖๑ พรบที่ดินฯมาตรา ๕๘ บัญญัติให้นายอำเภอมีหน้าที่แต่งตั้งให้ผู้เข้ารับการอบรมเป็นเจ้าหน้าที่ออกไปพิสูจน์สอบสวนการทำประโยชน์แทนตนในการเดินสำรวจเพื่ออออกหนังสือรับรองการทำประโยชน์ในการปฏิบัติหน้าที่ดังกล่าว ให้เจ้าหน้าที่เป็นเจ้าพนักงาน จำเลยเป็นผู้รับแต่งตั้งจากนายอำเภอให้เป็นพนักงานพิสูจน์จึงเป็นเจ้าพนักงานตามประมวลกฎหมายอาญา คำพิพากษาฏีกา ๓๓๒/๒๕๒๗
๖.จำเลยเป็นปลัดอำเภอได้รับมอบหมายจากนายอำเภอให้มีหน้าที่แผนกทะเบียนอาวุธปืน มีหน้าที่รับคำขอและสอบสวนเรื่องราวเกี่ยวกับการขออนุญาตมีและใช้อาวุธปืน แล้วเสนอนายอำเภอซึ่งเป็นนายทะเบียนลงลายมือชื่อออกใบอนุญาต จำเลยไม่มีอำนาจลงลายมือชื่อในตำแหน่งนายอำเภอได้ จำเลยกลับลงลายมือชื่อตนเองเป็นนายทะเบียนเป็นนายทะเบียนผู้ออกใบอนุญาตให้แก่ผู้ยื่นคำขอไป แม้จำเลยลงลายมือชื่อเองในเอกสารโดยปลอมว่าตนเป็นเจ้าพนักงานผู้มีอำนาจลงนามในเอกสารนั้นในฐานะนายทะเบียนผู้ออกใบอนุญาตแล้วประทับตราลงไป เอกสารนี้จึงไม่ใช่เอกสารที่แท้จริงเพราะไม่ได้ลงนามเจ้าพนักงานผู้มีอำนาจออกใบอนุญาต เป็นการปลอมเอกสาร คำพิพากษาฏีกา ๖๓๕/๒๕๑๗
ข้อสังเกต๑. เอกสารคือ กระดาษหรือวัตถุอื่นใดที่ทำให้ปรากฏความหมายด้วยตัวอักษร ตัวเลข ผัง หรือแผนแบบอย่างอื่น เป็นโดยวิธีพิมพ์ ถ่ายภาพ หรือวิธีอื่นอันเป็นหลักฐานแห่งความหมายนั้น
๒.ผู้กระทำความผิดต้องเป็น “ เจ้าพนักงาน” และต้องเป็นเจ้าพนักงานที่มีหน้าที่
- ทำเอกสาร(ไม่ว่าจะทำทั้งฉบับหรือแต่บางส่วน)
- กรอกข้อความลงในเอกสาร เช่น กรอกข้อความลงในแบบพิมพ์ของทางราชการเช่น ใบเสร็จรับเงิน ทะเบียนบ้าน ทะเบียนที่ดิน
-หรือมีหน้าที่ดูแลรักษาเอกสารนั้น
แล้วอาศัยโอกาสในหน้าที่ดังกล่าวอย่างหนึ่งอย่างใดในสามประการนั้นปลอมเอกสารที่อยู่ในหน้าที่ของตนดังกล่าว หากเป็นบุคคลภายนอกที่ไม่ใช่เจ้าพนักงานหรือเป็นเจ้าพนักงานนั้นแต่ไม่มีหน้าที่ทำเอกสาร กรอกข้อความลงในเอกสาร หรือดูแลรักษาเอกสารแล้วไปทำเอกสาร กรอกข้อความลงในเอกสารหรือเข้าไปดูแลเอกสารแล้วทำการปลอมเอกสารดังกล่าว ก็ไม่มีความผิดฐานเป็นเจ้าพนักงานปลอมเอกสารโดยอาศัยโอกาสที่ตนมีหน้าที่ตาม ปอ มาตรา ๑๖๑ แต่อาจเป็นความผิดฐานปลอมเอกสารตาม ปอ มาตรา ๒๖๔หรืออาจเป็นผู้สนับสนุนในการกระทำความผิดได้หากได้ร่วมกับเจ้าพนักงานผู้มีหน้าที่
๓.การที่เสมียนเปรียบเทียบของตำรวจ แก้หรือลงจำนวนเงินในใบเสร็จให้น้อยกว่าต้นฉบับเพื่อช่วยเหลือผู้ที่ทำผิดตามพรบ.จราจรทางบกที่ได้กำหนดค่าปรับไว้แล้วว่าในข้อหานี้จะเปรียบเทียบปรับเท่าใด ได้ทำการแก้โดยลดจำนวนเงินที่ต้องเสียค่าปรับลงเพื่อช่วยให้พรรคพวกของตนเสียค่าปรับน้อยกว่าที่กำหนดไว้ย่อมเป็นการเติมตัดทอนเปลี่ยนแปลงแก้ไขในใบเสร็จบันทึกเปรียบเทียบปรับอันเป็นเอกสารที่แท้จริงหรือกระทำด้วยประการใดๆในใบเสร็จเปรียบเทียบปรับ โดยประการที่น่าจะก่อให้เกิดความเสียหายต่อ สนง.ตำรวจแห่งชาติ พนักงานสอบสวน และเสียหายต่อแผ่นดิน การกระทำดังกล่าวย่อมเป็นการปลอมเอกสารราชการแล้ว เมื่อเป็นการปลอมเอกสารราชการโดยอาศัยโอกาสที่ตนได้รับคำสั่งแต่งตั้งให้เป็นเสมียนเปรียบเทียบปรับ จึงเป็นเจ้าพนักงานปลอมเอกสารโดยอาศัยโอกาสที่ตนมีหน้าที่นั้น อันเป็นความผิดตาม ปอ มาตรา ๑๖๑ แล้ว
๒.ความผิดตามพรบ.จราจรมักมีอัตราโทษไม่สูงเกินไปกว่าอัตราโทษในความผิดลหุโทษดังนั้นการที่การที่เสมียนเปรียบเทียบของตำรวจ แก้หรือลงจำนวนเงินในใบเสร็จให้น้อยกว่าต้นฉบับเพื่อช่วยเหลือผู้ที่ทำผิด จึงไม่ใช่การช่วยเหลือผู้กระทำความผิด หรือเป็นผู้ต้องหาว่ากระทำความผิด อันไม่ใช่ความผิดลหุโทษตาม เพื่อไม่ให้ต้องรับโทษแต่อย่างใด ตามปอ มาตรา ๑๘๙ แต่อย่างใด
๓..ผู้ช่วยนายทะเบียนจดลงในทะเบียนบ้านและลงลายมือชื่อรับรองว่า ด. ย้ายเข้าบ้านนั้น อันเป็นความเท็จ เพื่อให้เกิดสิทธิ์ให้นาย ด.มีสิทธิ์ในการเข้ารับเลือกตั้งหรือสามารถใช้สิทธิ์ในการเลือกตั้งได้ หรือเพื่อผลประโยชน์ในการสวมสิทธิ์เข้าแทนคนตายหรือเพื่อให้คนต่างด้าวเข้ามามีชื่อในทะเบียนบ้านก็ตาม ย่อมเป็นการปลอมเอกสารราชการโดยอาศัยโอกาสที่ตนได้รับคำสั่งแต่งตั้งให้เป็นเสมียน จึงเป็นเจ้าพนักงานปลอมเอกสารโดยอาศัยโอกาสที่ตนมีหน้าที่นั้น อันเป็นความผิดตาม ปอ มาตรา ๑๖๑ แล้ว
๔. พัศดีและผู้คุมเป็นเจ้าพนักงานมีหน้าที่ทำหรือออกใบสุทธิ์ให้แก่ผู้ต้องขังที่พ้นโทษ การที่พัสดีและผู้คุมทำเอกสารใบสุทธิ์ปลอมที่เรือนจำออกให้แก่ผู้พ้นโทษ โดยพิมพ์ลายมือปลอมเป็นผู้พ้นโทษ ย่อมเป็นการลงลายมือปลอมของตนในเอกสารใบสุทธิ์ปลอมโดยไม่ได้รับอนุญาตจากเจ้าของลายมือชื่อก่อนและไม่มีบทบัญญัติในกฏหมายใดให้มีการลงลายมือชื่อแทนกันได้แม้เจ้าของลายมือชื่อยินยอมก็ตาม ซึ่งตาม ปอ มาตรา ๑(๑๐) ลายมือชื่อหมายความรวมถึงลายพิมพ์นิ้วมือและเครื่องหมายซึ่งบุคคลลงไว้แทนลายมือชื่อตน ดังนั้น การที่พิมพ์ลายมือชื่อปลอมลงไปในใบสุทธิ์ที่แสดงว่าผู้ต้องขังพ้นโทษย่อมเป็นการลงลายมือชื่อปลอมลงในเอกสารโดยไม่ได้รับความยินยอมหรือโดยฝ่าฝืนคำสั่งผู้อื่น ซึ่งอาจก่อให้เกิดความเสียหายแก่เจ้าของลายมือชื่อ เรือนจำ กรมราชทัณท์ได้ อีกทั้งการทำใบสุทธิ์ปลอมว่ามีผู้ต้องขังพ้นโทษโดยลงลายมือปลอมผู้ต้องขัง ย่อมเป็นการปลอมเอกสารทั้งฉบับในประการที่น่าจะก่อให้เกิดความเสียหายต่อกรมราชทัณท์ และผู้ต้องขังที่ถูกปลอมลายมือชื่อได้ จึงเป็นการปลอมเอกสาร เมื่อทำการปลอมเอกสารโดยอาศัยโอกาสที่ตนเป็นเจ้าพนักงานผู้มีหน้าที่ทำเอกสาร กรอกข้อความลงในเอกสารโดยเป็นการปลอมโดยอาศัยโอกาสที่ตนมีหน้าที่นั้นย่อมเป็นความผิดตามปอ มาตรา ๑๖๑ แล้ว
๕. การที่ปลัดอำเภอลงลายมือชื่อในการออกตั๋วรูปพรรณสัตว์ทั้งที่รู้ว่าในตั๋วรูปพรรณมีการปลอมลายพิมพ์นิ้วมือปลอม แทนที่ปลัดอำเภอจะดำเนินคดีกับบุคคลที่ทำการปลอมลายมือชื่อเจ้าของสัตว์ แต่ปลัดอำเภอกลับยอมทำตั๋วรูปพรรณสัตว์ทั้งที่รู้ว่าเป็นลายพิมพ์นิ้วมือปลอม การที่มีบุคคลอื่นแอบอ้างว่าเป็นเจ้าของสัตว์แล้วลงลายพิมพ์นิ้วมือปลอมโดยไม่ได้รับอนุญาตและโดยฝ่าฝืนคำสั่งของเจ้าของลายมือชื่อที่แท้จริง ทั้ง ตามกฎหมายแล้วไม่สามารถลงลายมือชื่อแทนกันได้แม้เจ้าของยินยอมก็ตาม การที่พิมพ์ลายพิมพ์นิ้วมือลงไปเท่ากับการลงลายมือชื่อแล้ว เมื่อไม่ใช่ลายมือชื่อ(ลายพิมพ์นิ้วมือ)ที่แท้จริงของเจ้าของลายมือชื่อ(เจ้าของลายพิพม์นิ้วมือ) อาจก่อให้เกิดความเสียหายต่อเจ้าของลายมือชื่อที่แท้จริงได้ จึงเป็นการปลอมเอกสาร เมื่อปลัดอำเภอมีหน้าที่ทำตั๋วรูปพรรณสัตว์รู้ว่าเอกสารดังกล่าวเป็นเอกสารที่ไม่ถูกต้องตามความเป็นจริงเป็นเอกสารปลอมเพราะมีการลงลายมือชื่อของบุคคลอื่นซึ่งก็คือการลงลายมือชื่อปลอมลงในเอกสารที่ตนมีหน้าที่ทำแล้วตนยังยินยอม ลงลายมือชื่อในตั๋วรูปพรรณที่รู้ว่าปลอมลายพิมพ์นิ้วมือเจ้าของสัตว์ ย่อมเป็นการปลอมเอกสารโดยอาศัยโอกาสที่ตนมีหน้าที่ตามปอ มาตรา ๑๖๑ แล้ว
๖.พรบที่ดินฯมาตรา ๕๘ บัญญัติให้นายอำเภอมีหน้าที่แต่งตั้งให้ผู้เข้ารับการอบรมเป็นเจ้าหน้าที่ออกไปพิสูจน์สอบสวนการทำประโยชน์แทนตนในการเดินสำรวจเพื่ออออกหนังสือรับรองการทำประโยชน์ในการปฏิบัติหน้าที่ดังกล่าว ให้เจ้าหน้าที่เป็นเจ้าพนักงาน จำเลยเป็นผู้รับแต่งตั้งจากนายอำเภอให้เป็นพนักงานพิสูจน์จึงเป็นเจ้าพนักงานตามประมวลกฎหมายอาญา การที่จำเลยเป็นเจ้าพนักงานมีหน้าที่ในการพิสูจน์การครอบครองที่ดินแล้วกรอกข้อความลงในแบบบันทึกการสอบสวนสิทธิ์และพิสูจน์การทำประโยชน์เพื่อออกหนังสือรับรองการทำประโยชน์ เอกสารดังกล่าวอยู่ในความครอบครองของจำเลยก่อนส่งไปยังศนูย์หรือผู้ควบคุมสาย เมื่อเอกสารนี้ถูกปลอมลายมือชื่อของ จ ผู้มีหน้าที่ปกครองท้องที่และระวังแนวเขต จึงเป็นกรณีลงลายมือชื่อปลอมลงในเอกสารที่แท้จริงโดยประการที่น่าจะก่อให้เกิดความเสียหายต่อกรมที่ดิน นาย จ เจ้าของลายมือชื่อ และนายอำเภอได้ จึงเป็นการปลอมเอกสารโดยอาศัยโอกาสที่ตนมีหน้าที่ โดยจำเลยมีโอกาสกระทำเองหรือร่วมกับจำเลยอื่นกระทำขึ้น จึงเป็นการปลอมเอกสารโดยอาศัยโอกาสที่ตนมีหน้าที่ ตาม ปอ มาตรา ๑๖๑แล้ว
๗.หากแม้เป็นเจ้าพนักงานแต่หากไม่มีอำนาจหน้าที่ในการ ทำเอกสาร กรอกข้อความลงในเอกสาร หรือดูแลรักษาเอกสารแล้ว แม้มีการปลอมเอกสารของทางราชการขึ้นก็ไม่มีความผิดตาม ปอ มาตรา ๑๖๑ แต่อาจเป็นความผิดฐานปลอมเอกสารราชการตามปอ มาตรา ๒๖๔,๒๖๕หรืออาจเป็นความผิดฐานปลอมเอกสารสิทธิ์อันเป็นเอกสารราชการตาม ปอ มาตรา ๒๖๖(๑)ได้ ซึ่งในเรื่องดังกล่าวได้มีคำพิพากษาฏีกา ๑๓๒/๒๕๐๐วินิจฉัยไว้
๘.การที่เจ้าพนักงานมีหน้าที่ทำเอกสารได้ แต่ลงข้อความไม่ตรงตามความเป็นจริง เช่น นายทะเบียนตำบลออกใบมรณะบัตรแสดงว่า ท ถึงแก่ความตายซึ่งเป็นความเท็จ (คำพิพากษาฏีกา ๒๒๔๕/๒๕๑๕) หรือปลัดอำเภอผู้มีหน้าที่ออกใบสำคัญประจำตัวคนต่างด้าว ออกใบต่างด้าวให้แก่คนต่างด้าวที่ได้รับอนุญาตให้อยู่ในราชอาณาจักรชั่วคราวโดยผิดระเบียบ คำพิพากษาฏีกา ๗๕๑/๒๕๐๐ เมื่อเจ้าพนักงานมีหน้าที่ในการทำเอกสารจึงไม่ใช่การปลอมเอกสารตาม ปอ มาตรา ๑๖๑ แต่เป็นเอกสารเท็จตามปอ มาตรา ๑๖๒
๙.แม้ลงลายมือชื่อตัวเองไม่ได้ปลอมลายมือชื่อใครก็เป็นผิดตามปอ มาตรา ๑๖๑ได้ คำพิพากษาฏีกา ๗๔๔/๒๕๐๖
๑๐.การที่จำเลยเป็นปลัดอำเภอได้รับมอบหมายจากนายอำเภอให้มีหน้าที่แผนกทะเบียนอาวุธปืน มีหน้าที่รับคำขอและสอบสวนเรื่องราวเกี่ยวกับการขออนุญาตมีและใช้อาวุธปืน แล้วเสนอนายอำเภอซึ่งเป็นนายทะเบียนลงลายมือชื่อออกใบอนุญาต จำเลยย่อมเป็นเจ้าพนักงานผู้มีหน้าที่ทำเอกสารหรือกรอกข้อความลงในเอกสารแล้ว การที่จำเลยไม่มีอำนาจลงลายมือชื่อในตำแหน่งนายอำเภอได้ จำเลยกลับลงลายมือชื่อตนเองเป็นนายทะเบียนเป็นนายทะเบียนผู้ออกใบอนุญาตให้แก่ผู้ยื่นคำขอไป แม้จำเลยลงลายมือชื่อเองในเอกสารโดยไม่ได้ปลอมลายมือชื่อผู้หนึ่งผู้ใดก็ตาม แต่ก็เป็นการแอบอ้างปลอมว่าตนเป็นเจ้าพนักงานผู้มีอำนาจลงนามในเอกสารนั้นในฐานะนายทะเบียนผู้ออกใบอนุญาตแล้วประทับตราลงไปแม้ไม่ได้ปลอมลายมือชื่อของนายอำเภอก็ตาม เมื่อจำเลยไม่มีอำนาจลงลายมือชื่อในเอกสารดังกล่าวได้ เอกสารนี้จึงไม่ใช่เอกสารที่แท้จริงเพราะไม่ได้ลงนามเจ้าพนักงานผู้มีอำนาจออกใบอนุญาต เป็นการปลอมเอกสารที่อาศัยโอกาสที่จำเลยมีหน้าที่นั้นแล้ว